Beynəlxalq Əmək Təşkilatının dəstəyi ilə regional konfrans keçirilib
07 May 2019
Mayın 7-də Azərbaycan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası Beynəlxalq Əmək Təşkilatının (BƏT) dəstəyi ilə “Həssas qruplara dair” mövzusunda regional konfrans keçirib.
Tədbiri açan AHİK-in sədr müavini Cavanşir Alxasov
iştirakçıları salamlayaraq bildirib ki, davamlı iqtisadi inkişaf yolu seçmiş Azərbaycan
Respublikasında dövlətin həyata keçirdiyi sosial-iqtisadi siyasətin prioritetləri
sırasında sosial müdafiə sisteminin təkmilləşdirilməsi önəmli yer tutur.
Aparılan uğurlu iqtisadi siyasət nəticəsində ölkədə sosial müdafiə sisteminin fəaliyyətini
tənzimləyən normativ-hüquqi baza yaradılmış, habelə bir sıra beynəlxalq
konvensiyalara və sazişlərə qoşulmaqla vətəndaşların sosial təminatı ilə bağlı
ciddi öhdəliklərə imza atılıb.
Öz sıralarında 1,5 milyon əməkiqtidarlı təbəqələri birləşdirən
həmkarlar ittifaqları işçilərin sosial, iqtisadi, hüquqi münasibətlərini
qoruduqları kimi onların sağlamlığını, tibbi xidmətini də diqqət mərkəzində
saxlayır. Belə ki, əhalinin aztəminatlı, xüsusi zəif, işləməyən əlil qrupu
xüsusi münasibət tələb edir. Bu məqsədlə Azərbaycan Respublikası 2008-ci ildə
«Əlillərin hüquqları haqqında» BMT-nin Konvensiyasına qoşulub. Bu istiqamətdə həmkarlar
təşkilatları öz səlahiyyətləri çərçivəsində həmin konvensiyanın tələblərinin
tam icra olunmasına ictimai nəzarəti həyata keçirərək, müəssisə və təşkilatlarda
yaradılmış komissiyaların işlərində iştirak edirlər.
C.Alxasov qeyd edib ki,Azərbaycan Həmkarlar
İttifaqlarının əsas fəaliyyət istiqamətlərindən biri işləyən həssas qrup
insanların hüquqlarının qorunması sahəsində onlara yardımçı olmaqdır. Həmkarlar
ittifaqı təşkilatları əhalinin bütün təbəqələrinin, daha çox həssas və xüsusi zəif
təbəqəsinin sosial problemlərinin həlli istiqamətində fəaliyyət göstərir. Həssas
qrupa daxil olan insanlara bütün sahələrdə diqqət və qayğı göstərilməsi Azərbaycan
Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının sosial statusunun mühüm xüsusiyyətlərindən
biridir, həmkarların strateji konsepsiyasının tərkib hissəsidir.
Bu insanların cəmiyyətə və əmək fəaliyyətinə
uyğunlaşması, özlərini cəmiyyətin tam hüquqlu üzvü kimi hiss etməsi çox vacib
sosial-iqtisadi məsələlərdəndir. Onların əməyə cəlb edilməsi, cəmiyyətə
inteqrasiya olunması, özlərini şəxsiyyət kimi təsdiqləməsi, psixoloji maneələrin
aradan qaldırılması, özlərinin və ailə üzvlərinin maddi vəziyyətinin
yaxşılaşdırılması az da olsa ölkə iqtisadiyyatının inkişafı üçün imkan yaradır.
Ona görə də, cəmiyyətdə daha çox qayğıya və yardıma ehtiyacı olan insanların
sosial müdafiəsinin yaxşılaşdırılması və sosial reabilitasiyası həmkarların
daima diqqət göstərdiyi sahələrdən biridir.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, dünya əhalisinin
15 faizini, yəni 750 milyon nəfərini əlilliyi olan şəxslər təşkil edir. Azərbaycanda
isə əhalinin təxminən 6 faizi, yaxud 627 min nəfər bu gün əlil və ya fiziki
sağlamlığı məhdud olan insanlar kimi qeydiyyatdadır. Bu rəqəm digər dünya ölkələri
ilə müqayisədə Azərbaycanda 2,5 dəfə aşağıdır.
Peşə xəstəliyi və
ya ümumi xəstəliklər nəticəsində əlil olmuş şəxslərin Tibbi Sosial Ekspert
komissiyalarının verdiyi əmək zəmanətləri haqqında rəyinə uyğun olaraq, müvafiq
işlə təmin olunmalarına, əlavə qidalanmaya ehtiyacı olanların, müəssisələrin vəsaiti
hesabına müvafiq ərzaqlarla təminatına xüsusi fikir verilir. Həmkarlar
ittifaqlarının səyi ilə əlillər üçün kvota ilə müəyyən edilmiş iş yerlərində Azərbaycan
Respublikasında Əhalinin Məşğulluğu haqqında Qanunun tələblərinə müvafiq olaraq
məşğulluq proqramlarında əlillərin işləməsi üçün xüsusi bəndlər nəzərdə
tutulur.
Hər il ölkə vətəndaşlarının xəstələnmələrinin vəziyyəti,
o cümlədən ilkin əlilliyin strukturu və əlillərin tibbi sosial
reabilitasiyasının vəziyyəti təhlil olunur. Əlilliyin profilaktikası və əmək
qabiliyyətinin bərpa edilməsi məqsədilə tibbi xidmətin əsaslı şəkildə
yaxşılaşdırılması,icbari tibbi sığortanın ilk növbədə əlillərə şamil olunması
prioritet məsələlərdən hesab edilir.
C.Alxasov daha sonra qeyd edib ki, 2016-cı ilin yanvar
ayından etibarən ilkin əlilliyin təyinatı sadələşdirilib, elektron variant tətbiq
olunub, süründürməçilik aradan qaldırılıb.
I qrup əlillik müddətsiz, təkrar II-III qrup əlillər üçün
xəstəliyin proqnozu nəzərə alınmaqla 5 il müddətinə və ya müddətsiz təyin
olunur.
2019-cu ilin əvvəlindən etibarən bütün növ pensiyaların,
müavinətlərin və Prezident təqaüdlərinin, o cümlədən əlillərin aylıq məbləğləri
ölkə Prezidentinin müvafiq sərəncamları
ilə nəzərə çarpan dərəcədə artırılıb, pensiya, ünvanlı sosial yardım, əlilliyə
görə müavinətlərin verilməsi sahələrində şəffaflığın və sosial ədalətin tam təmin
olunması, məmur-vətəndaş təmasının
minimuma endirilməsi ilə bağlı mühüm addımlar atılıb.
Həmkarlar ittifaqlarının əsas mövqeyi odur ki, insanların
sağlamlığı bərpa olunsun, onlar bütün parametrlərə görə cəmiyyətin tam hüquqlu
üzvü olsunlar, əmək cəbhəsinə qayıtsınlar. Kiçik, yaxud bəzi hallarda
ciddi qüsurların olmasına baxmayaraq, onların yenə də müvafiq sahələrdə
işləməsi üçün imkanlar yaradılsın. Göstərilənlər, insanı lazımi bir vətəndaş
kimi dərk etməsinə, öz imkanlarını cəmiyyətə təqdim etməsinə şərait yaradır.
Həssas qrupa münasibətdə siyasət xeyli dəyişmiş, əsasən əvvəllər
sosial müavinət və xidmətlə məhdudlaşan tədbirlərdən başqa onların
reabilitasiya və cəmiyyətə sosial-iqtisadi inteqrasiyasına doğru mühüm addımlar
atılmış, beynəlxalq normalara uyğun qanunvericilik formalaşmışdır. Təhsil alma
və ictimai həyata inteqrasiya imkanlarının genişləndirilməsi sayəsində insanlar
özlərinin sosial müdafiəsi ilə bağlı fəaliyyətdə daha aktiv iştirak etməyə
başlamışlar.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə əlillərin və ya sağlamlıq
imkanları məhdud uşaqların problemləri üzrə kompleks proqrama müvafiq olaraq, kollektiv müqavilələr
bağlanarkən, əmək kollektivlərinin razılığı ilə kollektivdə işləyən III qrup əlillərin
və ya sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların əmək haqqının (tarif dərəcəsinin)
digər işçilərə nisbətən 10-15 faiz, I və II qrup əlillərin və ya sağlamlıq
imkanları məhdud uşaqların əmək haqqının isə 20-25 faiz artırılmasının təmin
edilməsi həyata keçirilir.
Əllilik təyin olunduqdan sonra onların müvafiq sosial təminat
məsələləri və ya istehsalat xəsarəti, peşə xəstəlikləri nəticəsində əlil olmuş
şəxslərə dəyən zərərin ödənilməsi məsələlərində onlara lazımi köməklik göstərilir.
Sanatoriya göndərişlərinin bölgüsü aparılarkən ilk növbədə işləyən əlilləri təmin
etmək nəzərdə tutulur. Hər il Qarabağ, 20 Yanvar və Çernobıl əlillərinə maddi
yardım göstərilir.
Bundan əlavə, əlillərin mənzil şəraitinin
yaxşılaşdırılması, onların nəqliyyat vasitələri və ya əlil arabaları ilə təmin
olunması kimi mühüm tədbirlər də həyata keçirilir.
AHİK sədrinin müavini bildirib ki, həmkarlar ittifaqı təşkilatları
tərəfindən ümumilikdə 66 aztəminatlı ailənin uşaqlarının təhsil haqqı ödənilib.
156 tələbəyə aylıq təqaüdlər müəyyən edilib. 49606 nəfər şəhid ailəsi üzvünə,
qaçqın və məcburi köçkünlərə ərzaq və pul yardımları göstərilib. Qarabağ əlillərinin,
eləcə də şəhid ailələrinin, aztəminatlı ailələrin problemləri həmişə həmkarlar
ittifaqlarının diqqət mərkəzindədir. Bu gün Həmkarlar ittifaqı təşkilatlarına
müraciət edən hər bir Qarabağ əlili, eləcə də şəhid ailələri, aztəminatlı ailələrin
problemlərinə həssaslıqla yanaşılır və həllinə köməklik göstərilir.
Pensiyaçıların, o cümlədən əlillik dərəcəsi olanların
sosial müdafiə hüquqları istiqamətində maarifləndirilməsi məqsədi ilə bu təbəqədən
olan vətəndaşlar üçün kitabça, yaddaş hazırlanaraq, digər materiallarla birlikdə
Sahə həmkarlar ittifaqlarına göndərilmiş və bu sahədə işlər davam etdirilir. Əmək
və Sosial Münasibətlər Akademiyasında Həmkarlar ittifaqları sədrləri və fəalları
üçün hər il təşkil olunmuş seminarlarda əlilliyin təyin olunması meyarları və
bu haqda yeni normativ sənədlər barədə mühazirələr oxunur.
Azərbaycan Əhalisinin həssas qrupa daxil olan hissəsinin
hüquqlarının qorunması, onların təminatlarının yaxşılaşdırılması sahəsində həmkarlar
ittifaqlarının sosial partnyorlarla birgə səyləri daim prioritet olaraq
qalacaqdır.
Konfransda BƏT-in Mərkəzi Asiya və Şərqi Avropa üzrə
Bürosunun rəisi Serqius Qlovaskas, Beynəlxalq Həmkarlar İttifaqları
Konfederasiyasının Pan Avropa Regional Şurasının (BHİK/PARŞ) nümayəndəsi Olqa
Nicolae də giriş nitqi söyləyiblər.
Üç gün davam edəcək konfransda “Həssas qruplara dair Həmkarlar
İttifaqının fəaliyyəti”, “Həssas qruplara aid işlərlə bağlı həmkarlar
ittifaqları üçün tövsiyələr”, “Həssas qruplara aid olan şəxslərin hüquqlarının
hüquqi cəhətdən qorunmasında həmkarlar ittifaqlarının rolu”, “Həssas qruplarla
işdə həmkarlar ittifaqlarının fəaliyyətinə istiqamət verəcək gender problemlərinə
yanaşmalar” və s. mövzularda işçi qruplarında çıxışlar dinləniləcək, fikir
mübadilələri və müzakirələr aparılacaqdır.
