“Formal məşğulluq sosial hüquqların reallaşdırılması şərti kimi”
07 Sep 2017
Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi və Beynəlxalq Əmək Təşkilatının (BƏT) birgə təşkilatçılığı ilə "Formal məşğulluq sosial hüquqların reallaşdırılması şərti kimi" mövzusunda konfrans keçirilib.
Konfransı giriş sözü ilə açan Əmək və Əhalinin Sosial
Müdafiəsi naziri Səlim Müslümov deyib ki, İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının
(OECD) İnkişaf Mərkəzinin məlumatına əsasən, dünyada iqtisadi fəal əhalinin yarısından
çoxu, yəni 1,8 milyard nəfər, əmək müqaviləsi bağlamadan, başqa sözlə, sosial
müdafiə ilə əhatə olunmadan çalışır.
Əmək bazarında qeyri-formal əmək münasibətlərinin
mövcudluğu, milli qanunvericilikdə dəqiq müəyyən olunan hüquq pozuntusu olaraq,
ölkələrdə əmək ehtiyatlarından səmərəli istifadə edilməsinə mənfi təsir göstərir,
layiqli əməyin dəstəklənməsi və nəticə etibarilə əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi
üçün çətinliklər yaradır. Bunu dərk edərək Azərbaycan hökuməti sosial tərəfdaşları,
vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndələrini və elmi tədqiqtçıları cəlb edərək,
problemin tezliklə aradan qaldırılması üçün birgə səyləri səfərbər edib zəruri
addımlar atır: "Qeyd olunan hədəflərə nail olmaq üçün dövlət orqanları
arasında koordinasiya olunmuş siyasətin həyata keçirilməsi məqsədilə Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin 17 mart 2017-ci il tarixli Sərəncamı ilə aidiyyəti
dövlət orqanlarının, Azərbaycan həmkarlar ittifaqlarının və Sahibkarlar (İşəgötürənlər)
Təşkilatları Milli Konfederasiyasının rəhbərləri səviyyəsində Baş nazirin
müavini Əli Əhmədovun rəhbərliyi ilə Əmək Münasibətlərinin Tənzimlənməsi və
Katiblik yaradılıb”.
Nazir bildirib ki, sığorta prinsipinə əsaslanan və
iqtisadi fəallığı təşviq edən sosial təminat sisteminin qurulmasını ehtiva edən
pensiya islahatları, icbari tibbi sığorta sisteminin tətbiqi, müstəqil
işsizlikdən sığorta sisteminin yaradılması əmək münasibətlərinin
leqallaşmasına, məşğulluq sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsinə nəzarətin
gücləndirilməsinə təkan verdi: "Azərbaycanda 2014-cü ildən fəaliyyət göstərən
əmək müqavilələrinin elektron qeydiyyatı sistemi əmək hüquqlarının təminatına
dövlət nəzarətinin səmərəli təşkilinə, əmək müqavilələrinin bağlanmasında
formal yanaşmaların aradan qaldırılmasına, işçinin hazırkı əmək və gələcək
sosial təminat hüquqlarını sual altında qoyan qeyri-rəsmi məşğulluq hallarının
qarşısının alınmasına böyük imkanlar yaradıb. Onu da deyim ki, bu sistem Beynəlxalq
Telekommunikasiya İttifaqı (BTİ) tərəfindən "İnformasiya Cəmiyyəti üzrə
Ümumdünya Sammiti - 2017 Mükafatları" müsabiqəsində İKT-nin tətbiqi üzrə
Azərbaycana ilk mükafatı qazandırıb".
Baş nazirinin müavini, Əmək Münasibətlərinin Tənzimlənməsi
və Koordinasiyası Komissiyasının sədri Əli Əhmədov dövlətimizin uğurlu
sosial-iqtisadi inkişaf strategiyası nəticəsində əldə olunan nailiyyətlərdən
bəhs edib. Bildirib ki, Əmək Münasibətlərinin Tənzimlənməsi və Koordinasiyası
Komissiyasının qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri də qeyri-formal məşğulluq
hallarının aradan qaldırılması üçün dövlət orqanları arasında koordinasiya
olunmuş siyasət müstəvisində çevik və səmərəli tədbirlərin reallaşdırılmasıdır.
Hər bir işçi işəgötürən tərəfindən əmək münasibətlərinə cəlb olunarkən ilk növbədə
bu münasibətlərin rəsmiləşdirilməsi təmin edilməlidir. Əks halda qeyri-formal məşğulluq
halı yaranır ki, bu da işçinin əmək və ümumən sosial hüquqlarının kobud şəkildə
pozulmasına, o cümlədən onun gələcəkdə pensiya hüququndan məhrum
olmasına, işəgötürənin isə işçi qarşısında qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş
öhdəliklərdən, vergi, sosial və digər məcburi ödənişlərdən yayınmasına şərait
yaradır.
Baş nazirin müavini diqqətə çatdırıb ki, Azərbaycan
Respublikasında əmək münasibətlərinin tənzimlənməsinin təkmilləşdirilməsi ilə
bağlı rəylər əsasında yenilənmiş Tədbirlər Planının layihəsi hazırlanaraq,
Komissiyanın iclasında təsdiq edilib. Eyni zamanda Komissiyanın qanunvericilik
və idarəetmə, iqtisadi fəaliyyət sahələri üzrə işçi qrupu yaradılıb. Komissiya
yanında Qeyri-Rəsmi Məşğulluqla Mübarizə Mərkəzinin yaradılması, müvafiq sahədə
beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi də qərara alınıb.
Ə.Əhmədov həmçinin əmək münasibətləri tənzimlənməyən
işçilərin aşkar edilməsi və onların əmək fəaliyyətinin rəsmiləşdirilməsinin
təmin edilməsi yönündə görülən işlərdən bəhs edib, sahibkarlarla görüşlər təşkil
edildiyini, onlar arasında əmək münasibətlərinin tənzimlənməsi ilə bağlı
maarifləndirmə işlərinin aparıldığını bildirib.
O, həmçinin pensiya qanunvericiliyində edilmiş son dəyişikliklərin,
eyni zamanda "İşsizlikdən sığorta haqqında" qanunun qəbul olunmasının
digər mütərəqqi cəhətləri ilə yanaşı, əmək münasibətlərinin rəsmiləşdirilməsi
üçün stimullaşdırıcı rol oynadığını da bildirib. Ə.Əhmədov hazırda
keçirilən konfransın müvafiq sahədə fəaliyyətin qabaqcıl dünya təcrübəsinin öyrənilməsi
və mütərəqqi metodlar əsasında təkmilləşdirilməsi baxımından əhəmiyyətini
vurğulayıb.
AHİK sədri, millət vəkili Səttar Möhbalıyev əmək
bazarında inkişaf meyillərinə zidd olan qeyri-formal əməyə qarşı mübarizənin
AHİK-in əsas fəaliyyət istiqamətlərindən biri olduğunu bildirib. O,
qeyri-formal məşğulluqdan formal məşğulluğa keçidin təmin olunması prosesində həmkarlar
ittifaqı təşkilatlarının sosial tərəfdaşlıq müstəvisində gördüyü işləri diqqətə
çatdırıb.
Sahibkarlar (İşəgötürənlər) Təşkilatları Milli
Konfederasiyasının prezidenti Məmməd Musayev qeyri-formal əmək münasibətlərinin
əmək məhsuldarlığının artmasına, rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsalına
maneə olmaqla, işəgötürənlərin iqtisadi mənafelərinə də ciddi zərbə vurduğunu
önə çəkib. O, sahibkarlarla aparılan işlərdə bu mövzunun həmişə diqqətdə
saxlandığını qeyd edib.
Formal məşğulluğun layiqli əməyin başlıca təminat forması
olduğunu diqqətə çatdıran BƏT-in Məşğulluq Siyasəti Departamentinin direktoru
xanım Azita Berar Avad əmək münasibətləri iştirakçılarının hüquq bərabərliyinin
təmin edilməsi istiqamətində Azərbaycanda aparılan fəal dövlət siyasətinin BƏT
tərəfindən rəğbətlə qarşılandığını, ölkəmizdə bu sahədə görülən işlərə BƏT-in
həmişə yaxından dəstək vermək əzmində olduğunu bildirib.
Konfransda Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi nazirinin
müavini Mətin Kərimli, BƏT-in mütəxəssisləri Frederik Lapeyre, Fərid Heqazi,
habelə AHİK və ASK nümayəndələri çıxış ediblər.
